İdrar yolu nedir?
İdrar yolu, idrarı yapan, depolayan ve vücuttan dışarı taşıyan organlar sistemidir (Resim 1). İdrar yolundaki organlar şunlardır:
- Böbrekler – İdrar oluşumundan sorumludur.
- Üreterler –İdrarı böbreklerden mesaneye taşıyan ince tüplerdir.
- Mesane –İdrarı depolar.
- Üretra –İdrarı vücuttan dışarı taşıyan tüptür.
İdrar yolu enfeksiyonu neden olur?
İdrar yolu enfeksiyonu (İYE) genellikle bakterilerden kaynaklanır. Normalde bakteriler idrar yolunda bulunmazlar. Ancak üretradan yukarı doğru hareket edip mesaneye veya böbreklere yerleşirlerse İYE'ye neden olabilirler. Çocuklarda İYE olma olasılığı bazı durumlarda daha yüksektir. Yani bazı çocuklar enfeksiyona daha yatkındırlar. Bu yatkınlığa aşağıdaki durumlar neden olabilir:
- İdrar yolu dediğimiz organların doğumdan önce anne karnında normal şekilde oluşmamış olması
- Mesanenin normal şekilde çalışmıyor olması
- Erkek çocuklarda sünnetsiz olma
İdrar yolu enfeksiyonunun belirtileri nelerdir?
Belirtiler çocuğun yaşına ve konuşma yeteneğine bağlıdır. İki yaşından küçük çocuklar ve konuşamayan çocuklar aşağıdakilerden bir veya daha fazlasına sahip olabilir:
- Ateş – Çocuğun tek belirtisi olabilir,
- Huzursuzluk,
- Beslenmeyi veya sadece anne sütü alıyorsa emmeyi reddetme,
- Kilo alımında duraklama,
- Kusma,
- İshal
Şikayetini söyleyebilen iki yaş ve üzeri çocuklarda ise;
- İdrar yaparken ağrı veya yanma hissi,
- Normalden daha sık idrara çıkma ihtiyacı,
- Yatak ıslatma veya gündüz ıslatma ile ilgili yeni sorunlar (tuvalet eğitimi almış çocuklarda),
- Karnın alt kısmında veya sırtın yanlarında ağrı,
- Ateş
İdrar yolu enfeksiyonunu anlamak için bir test var mı?
Çocuğunuzun idrar yolu enfeksiyonu olup olmadığını anlamak için, doktorunuz çocuğunuzun idrarında bazı testler yapacaktır. Bunlar idrar tetkiki (idrarın görüntü, mikroskopi ve biyokimyasal testi) ve idrar kültürüdür. İdrar örneğini çocuğunuzdan uygun koşullarda alabilmek bu aşamada büyük önem arz eder.
Çocuğumdan idrar örneğini nasıl alabilirim? Doğru sonuç için nelere dikkat etmeliyim?
Tuvalet eğitimini almış çocuklar steril idrar kabına idrar örneği verebilirler. İlk idrar damlasını tuvalete yaptıktan sonra orta akım idrarın kaba işetilmesi gerekir. Bu şekilde hem idrar örneği hem de idrar kültürü için örnek verilebilir. Ancak bezli bebeklerde idrar örneği almak için bazı yöntemler kullanılır. Bezli bebekler için üretilmiş, plastikten yapılan idrar torbalarının çocuğun genital bölgesine yapıştırılması sureti ile idrar örneği ve özellikle idrar kültürü alınması büyük oranlarda yanlış pozitif sonuçlara neden olmaktadır. Bu nedenle, sağlık profesyonelleri tarafından, steril olarak çocuğunuzun mesanesinden ince bir kateter ile doğrudan idrar örneği alınmasını önermekteyiz. Bir diğer alternatif ise ülkemizde de bulunan, orta akım idrar örneğini steril olarak alabilecek bebek bezi kullanılmasıdır.
İdrar yolu enfeksiyonları nasıl tedavi edilir?
İdrar yolu enfeksiyonları antibiyotik ilaçlarla tedavi edilir. Bu ilaçlar enfeksiyona neden olan bakterileri öldürür. Çocuğunuzun şikayetleri ilacı kullanmaya başladıktan sonraki 1-2 gün içinde iyileşmeye başlamalıdır. Çocuğunuzun ilacı tam olarak belirtildiği şekilde alması ve tanının doğru şekilde konularak hızlı bir şekilde tedaviye başlanması önemlidir. Aksi takdirde enfeksiyon tam tedavi edilemez, tekrarlayabilir ve bu her iki durumda böbreklerde kalıcı hasara neden olabilir.
Çocuğum sık sık İYE geçirirse ne olur?
Çocuğunuz sık İYE geçiriyorsa veya çocuğunuzun sık İYE geçirmesine yatkınlık yaratacak bir nedeni olduğunu doktorunuz tesbit etmiş ise, belli süre, çocuğunuza koruyucu antibiyotik tedavisi önerebilir. Bu, düşük dozda, geceleri yatarken almak üzere planlanmış bir tedavidir ve çocuğunuzun, daha fazla İYE geçirmesini önlemeye yardımcı olabilir.